Stress
We hebben allemaal wel eens last van stress. Een beetje stress is niet erg. Door de adrenaline die vrij komt komen we in actie. Hierdoor kunnen we wegrennen in een gevaarlijke situatie of ineens een nacht doorleren voor een toets. Toch is veel of langdurige stress schadelijk. Het kan leiden tot uitputting en overbelaste hersenen. Hierdoor kunnen we niet goed meer nadenken en concentreren.
Je kunt je vast wel voorstellen dat langdurige stress ook grote gevolgen heeft voor kinderen en tieners. De hersenen van jongeren zijn nog volop in ontwikkeling. Bij overbelasting worden niet alleen de hersenen beschadigd, maar ook de organen kunnen schade oplopen. Directe gevolgen kunnen zijn dat een kind minder goed presteert op school, moeite heeft met vrienden maken of dat het zich uit in lichamelijke klachten (hoofdpijn, ziekte etc.). Op lange termijn kunnen depressie, burn-out, eetstoornissen, gedragsstoornissen of verslavingsproblemen voorkomen.
Wij komen in ons werk in Utrecht veel kinderen tegen die al op jonge leeftijd voor grote uitdagingen staan. We hebben het dan niet alleen over de toegenomen druk van sociale media of de prestatiedruk van de maatschappij. We zien veel kinderen die gepest, buitengesloten of gediscrimineerd worden. We zien kinderen die zich zorgen maken over ouders die een burn-out of depressie hebben. We zien kinderen die zich sociaal terugtrekken doordat ouders financiële problemen hebben. We zien kinderen die amper slapen omdat hun ouders gaan scheiden en er veel ruzie is thuis.
Ondanks dat er van de buitenkant misschien niets te merken is aan deze kinderen, kunnen deze kinderen veel stress ervaren. Ze kunnen bijvoorbeeld aangeven dat ze een ‘druk hoofd’ hebben, zich terugtrekken of juist snel boos of agressief worden. Dit kan effect hebben op hun schoolprestaties en leidt in veel gevallen tot psychische problemen op latere leeftijd.
Het goede nieuws is dat er veel gedaan kan worden om mogelijke schade te voorkomen of te beperken. Afhankelijk van de biologische kenmerken van een kind, de sociale omgeving en de opvoeding kan elk kind stress anders ervaren (Prins & Braet, 2014). Het ene kind kan gaan piekeren en ervaart angst. Een ander kind kan door een verminderde zelfregulatie of door weinig veerkracht gedragsproblemen vertonen. Weer een ander kind kan moeite hebben om met andere leeftijdsgenoten om te gaan. Toch is het ook mogelijk dat kinderen goed functioneren ondanks chronische stress. Omdat geconcludeerd kan worden dat chronische stress vrijwel altijd invloed heeft op de ontwikkeling van een kind is een preventieve aanpak voor alle kinderen die binnen de omschreven doelgroep vallen waardevol (Rigter, 2017). In de komende nieuwsitems gaan we dieper in op de belangrijkste handvatten om kinderen en tieners te helpen om te gaan met stressvolle situaties. Eén hiervan is bijvoorbeeld emotieregulatie: het goed kunnen omgaan met emoties. Hierbij is het belangrijk om met je kind te praten over wat hij of zij voelt. Neem hen serieus en neem er de tijd voor. Ook wanneer dit gaat over schijnbare kleine dingen. Wanneer je kind de kleine dingen met je kan bespreken (en je reageert hier goed op) dan durven ze ook sneller de grote dingen met je te bespreken. Geef daarnaast zelf het goede voorbeeld in vertellen hoe je je voelt. Ze hebben echt wel door als jij niet lekker in je vel zit. Je hoeft niet alle details te vertellen maar je kunt best wel zeggen als je een moeilijke dag hebt of als je verdrietig bent.
Verder spelen zelfwaardering, veerkracht en hoe tieners met anderen omgaan spelen ook een grote rol bij het adequaat omgaan met stress. Hier gaan we komende nieuwsitems verder op in. Heb je vragen? Neem gerust contact met ons op. Wij hebben verschillende vormen van training, cursussen en coaching die preventief kunnen helpen bij chronische stress.
Geschreven door Marieke Klaasse